Iedere ouder heeft haar of zijn eigen manier van opvoeden. Ze is de één heel toegeeflijk, zit de ander meer op de regels en weer een andere ouder betrekt haar kind het liefst bij iedere beslissing die genomen moet worden. De manier van opvoeden die je als opvoeder hebt, noemen we een opvoedstijl. Naast de opvoedstijl die je als ouder hebt, zijn er ook nog diverse opvoed methoden. In dit artikel gaan wij, samen met onze pedagoog, dieper in op de verschillende opvoedstijlen die er zijn en wat die manier van opvoeden voor een kind betekent.
Opvoedstijlen en oudertypes
Als er gesproken wordt over opvoedstijlen, dan zijn er voornamelijk twee typeringen in de wetenschap die genoemd worden. Zo heb je de vier opvoedstijlen van Baumrind en de vier oudertypes van Gottman. Beiden hebben veel overeenkomsten met elkaar. Zo spreekt Baumrind van een autoritaire, autoritatieve, permissieve en verwaarlozende opvoedstijl. Dit komt overeen met de afkeurende, emotioneel coachende, laissez-faire en niet-ontvankelijke oudertypes van Gottman. Wij gaan in dit artikel in op de vier opvoedstijlen van Baumrind
Er zijn geen goede of foute opvoedstijlen
Voorop staat dat er geen goed of fout is, als het gaat op de verschillende opvoedstijlen. Als ouder heb je een eigen manier, die bij jou en je kind past. Waarschijnlijk heb je ook niet één vaste opvoedstijl, maar gebruik je vaak meerdere stijlen. Dit omdat het vaak afhankelijk is van hoe jij je voelt, de cultuur waarin je leeft, de andere opvoeders etc. Op dagen dat je moe bent reageer je waarschijnlijk heel anders op je kind, dan op de dagen dat jij je relaxt en blij voelt. Wel blijkt dat de ene opvoedstijl beter werkt, dan de ander. Maar ook daarbij geldt weer, dat het afhankelijk is van veel factoren zoals; de situatie, temperament van je kindm, je eigen opvoeding en karakter en de omgeving.
Vier opvoedstijlen van Baumrind
Ontwikkelingspsychologe Diane Baumrind (1971) heeft na jarenlange studie vier verschillende opvoedstijlen ontdekt. De verdeling van Baumrind bestaat uit de autoritaire, autoritatieve, permissieve en verwaarlozende opvoedstijl. Er is bij de verschillende stijlen gekeken naar de mate van betrokkenheid en de mate van controle die de ouder uitvoert. Dit is een schema weer gegeven. Zo tonen de opvoedingsstijlen autoritair en verwaarlozend weinig betrokkenheid bij het kind, maar wel veel controle/sturing. Bij de stijlen autoritief en permissief is de betrokkenheid hoog, maar de controle/sturing richting het kind minder.
Autoritaire opvoedstijl
Kenmerkend voor deze opvoedstijl is dat ouders veel waarde hechten aan duidelijke en strenge regels. Er is weinig tot geen ruimte voor discussie. Een autoritaire ouder verwacht dat een kind (volledig) gehoorzaamd. Gebeurd dit niet, dan volgt er straf. Hierbij wordt weinig rekening gehouden met de gevoelens en behoeften van het kind. “Omdat ik het zeg” , “Ik ben hier de baas” , “Omdat het zo is” zijn veelgehoorde uitspraken van ouders die een autoritaire opvoedstijl hanteren.
Mogelijke uitwerkingen op het kind
- In sommige situaties kan een kind (tijdelijk) baat hebben bij het hanteren van deze opvoedstijl. Het geeft een kind namelijk duidelijkheid en structuur. Dit kan zorgen voor een gevoel van rust, duidelijkheid en structuur. Dit omdat het kind weet wat ouders van hem/haar verwachten
- Kinderen hebben vaak minder zelfvertrouwen en moeite met het verwerken van emoties. Dit omdat bij deze opvoedstijl communicatie (met name over gevoelens en beslissingen) achterwege blijft. Hierdoor wordt het kind niet geleerd om te praten en beslissen over emoties.
- Er kan strijd ontstaan tussen de ouders en het kind. Wanneer het kind wil ontsnappen aan de strenge regels, kan het losbandig en opstandig worden.
- Het kind kan leren dat gevoelens als verdriet, boosheid etc. verkeerd of on gepast zijn. Dit omdat er minder ruimte voor is, dan voor de regels.
Autoritatieve opvoedstijl
De autoritatieve opvoedstijl wordt vaak ook de democratische opvoeding genoemd. Ouders die deze opvoedstijl hanteren stellen regels en grenzen, maar er is ook oog voor de wensen en behoeften van hun kind. Kinderen krijgen keuzes en worden ook gestimuleerd om keuzes te maken. De regels die er zijn worden consequent nageleefd en er kunnen ook straffen volgen. Het verschil met de autoritaire opvoedstijl, is dat ouders met een autoritatieve stijl uitleg geven aan het kind. Ze bespreken keuzes, emoties en er is ruimte voor discussie.
Mogelijke uitwerkingen op het kind
- Er is bij het kind vaak sprake van zelfvertrouwen en zelfstandigheid.
- Uit onderzoek is gebleken dat kinderen die opgroeien met de democratische opvoedstijl, minder vaak gedragsproblemen vertonen.
- Kinderen kunnen te vrij en te mondig worden. Accepteren niet een antwoord, omdat er eerst goede argumenten bij moeten zijn. Begrenzen is dan een uitdaging.
- Kinderen moeten leren dat de mening van hen en hun ouders niet altijd overeenkomen.
Het kind zal goede argumenten/uitleg willen horen. Dit kost vaak veel tijd en geduld van de opvoeder.
Permissieve opvoedstijl
Ouders met een permissieve (toegeeflijke) opvoedstijl hebben veel aandacht voor de behoeften, wensen en gevoelens van hun kind. Echter zijn er weinig tot geen regels, consequenties en verwachtingen. Confrontaties worden vaak uit de weg gegaan. Werd er eerst nee gezegd, wordt er daarna vaak een ja gegeven. Het kind krijgt bijna altijd zijn/haar zin. De ouder lijkt meer een vriend, dan een opvoeder.
Mogelijke uitwerkingen op het kind
- Vaak komt voor dat kinderen die opgroeien met deze opvoedstijl, verwend zijn. Ze zijn geen tegenspraak en regels gewend.
Kinderen zijn vaker impulsief en agressief. Dit omdat ze niet leren om te gaan met emoties. - Er is een grote gelijkwaardigheid tussen ouders en kind. Dit kan zorgen voor een gezellige, ontspannen sfeer. Er zullen weinig conflicten zijn.
- Kinderen hebben vaak weinig discipline.
- Ook kunnen er moeilijkheden ontstaan op het sociale vlak, dit omdat het kind niet heeft geleerd om bijvoorbeeld iets netjes te vragen of aardig te doen als het zijn zin niet krijgt.
- Er is gebleken dat kinderen met permissieve ouders, later wanneer ze volwassen zijn, vaker en ernstigere drankproblemen hebben.
Verwaarlozende opvoedstijl
Kenmerkend aan de verwaarlozende opvoedstijl is dat ouders min of meer hun kind aan zijn lot overlaten. Zo stelt de ouder weinig tot geen eisen en is er ook weinig oog voor de gevoelens en emoties van het kind. Er wordt geen geborgenheid, steun, veiligheid en betrokkenheid vanuit ouder naar het kind getoont. Vaak is er alleen oog voor de basisbehoeften zoals; eten, drinken, dak boven het hoofd etc.
Mogelijke uitwerkingen op het kind
- Een laag zelfbeeld/zelfvertrouwen bij het kind. Vaak hebben kinderen het gevoel dat ze geen meerwaarde hebben in het leven (van hun ouders).
- Het kind leert niets over wat goed en kwaad is in het leven. De kans op foute dingen doen en foute mensen leren kennen is erg groot.
- Vaak is er sprake van hechtingsproblematieken bij kinderen die zijn opgegroeid door ouders met een verwaarlozende opvoedstijl.
- Het kind leert zichzelf hoe te overleven en wordt zelfstandig uit opstandigheid.
Leerachterstand, omdat er vanuit huis uit geen stimulans is.
Welke opvoedstijl heb jij?
Weet jij van jezelf welke opvoedstijl jij (vaak) hanteert? Wat maakt dat juist die stijl bij jou en je kind past? Wij zijn heel benieuwd naar jouw ervaringen. Je mag ze altijd delen in reactie op dit artikel. Of maak je eigen blog aan op Mamazijn.nl en deel jouw ervaringen en opvoedstijl. Ben je na het lezen van dit artikel benieuwd welke opvoedstijl jij hanteert? Doe dan eens deze test van Psychologie Magazine. Mocht je vragen en/of opmerkingen hebben naar aanleiding van dit artikel? Mail dan naar info@mamazijn.nl
Bronnen
- Early childhood encyclopedia, www.child-encyclopedia.com
- Hart voor je kind. De 5 stappen naar de emotionele intelligentie van je kind. Gottman, J. en Declaire, J. (1998) Utrecht/Antwerpen: Kosmos-Z&K Uitgevers
- Opvoeden, geniet ervan! De meest gestelde vragen aan de opvoeddesk van baby tot en met puber. Emmeliek Boost (2006) Uitgeverij Lifetime (Kosmos Z&K), Utrecht.
- Opvoedingscanon van René Diekstra en Malou van Hintum (red.) Uitgeverij Bert Bakker, 2010
- Pedagoge Miriam Kemerink
